Vondst Gevechtsstelling van het Nederlandse leger uit 1939/1940 te Hanssum

Bij archeologisch onderzoek te Hanssum bij Neer, gemeente Leudal, zijn resten gevonden van een gevechtsstelling van het Nederlandse leger uit het begin van de Tweede Wereldoorlog. Deze maakte onderdeel uit van de Maaslinie, de vooruitgeschoven verdedigingslijn van de verder naar het westen liggende Peel-Raamstelling. Deze verdedigingswerken werden in 1939 aangelegd en op 10 mei 1940 door de Duitsers overlopen.

Een stelling, zoals die nu is gevonden, diende als gevechtsdekking en bevatte vier schuilnissen. In de buurt van de aangetroffen stelling lagen twee kazematten (kleine bunkers). Deze bevonden zich echter buiten het huidige onderzoeksgebied en zijn nu dan ook niet teruggevonden. Rond dergelijke kazematten werden schuttersputten, loopgraven en mitrailleurstellingen aangelegd, als flankerende bescherming of als laatste verdediging, wanneer de kazematten onbruikbaar geworden waren.

Op bijgaande tekeningen zijn de resten te zien. In werkput 3 (wp3) is de kuil met funderingen te zien. Ten oosten ervan ligt een loopgraaf. In werkput 2 (wp2) liggen ook loopgraven, vermoedelijk rond een schuttersputjes of een mitrailleursnest.

De resten van de gevechtsstelling bestaan uit een houten funderingsraamwerk van ca. 8,5 bij 6,5 meter met vier schuilnissen (zie foto en tekeningen; bron: Econsultancy). Daarnaast zijn een aantal loopgraven in het gebied gevonden. Er zijn bij het onderzoek geen sporen van gevechtshandelingen waargenomen. Wel bleken er bovenin de opvulling van de loopgraven een aantal dierskeletten te liggen (varkens, runderen en geiten of schapen). Deze dieren zijn mogelijk in of kort na de oorlog hier begraven in de toen nog half openliggende stellingen. Mogelijk zijn ze omgekomen bij de oorlogshandelingen op 10 mei, of bij de bevrijding in 1944.

Achtergrond

De Maaslinie was de eerste verdedigingslinie langs de Maas en diende om de opmars van de Duitsers met enkele uren te vertragen. Hierdoor zou het Nederlandse leger tijd winnen om de achterliggende Peel-Raamstelling te betrekken en gevechtsklaar te maken. De maaslinie werd in de ochtend van 10 mei 1940 door de Duitsers overlopen. Het grootste deel van de bemanning sneuvelde of werd krijgsgevangen gemaakt. Slechts een klein deel kon zich terugtrekken op de Peel-Raamstelling en daar het gevecht voortzetten.

Aanleiding voor het onderzoek is de bestaande zand- en grindwinning van Kuypers Kessel. Hiervoor is eind vorig jaar al archeologisch vooronderzoek verricht, in de vorm van proefsleuven. De daarbij aangetroffen resten, met name een afvalkuil uit de Late Steentijd (ca. 3.700 jaar voor Christus), waren aanleiding tot nader onderzoek door middel van een opgraving door het onderzoeksbureau Econsultancy uit Swalmen. Van de verwachte steentijdresten, van de eerste landbouwers in dit deel van Nederland, zijn bij de opgraving echter geen verdere aanwijzingen gevonden. Met het opgraven en documenteren van de sporen is het veldwerk nu beëindigd en start de uitwerking. Over enkele maanden zal hierover een rapport verschijnen.

Voor achtergronden over de Maaslinie en de gevechtshandelingen op 10 mei 1940 zie onder meer de volgende websites:

http://www.peelverhalen.nl/peel-raamstelling/

https://www.standhouden.nl/maaslinie.htm

http://bakel-in-ww2.blogspot.nl/p/peelraamstelling.html